تاریخچه چاپ در ایران به کشورهای غربی باز می‌گردد. فرهنگ و تاریخچه چاپ و چاپ کتاب‌های مختلف در ایران مانند برخی از تکنولوژی‌ها از کشورهای غربی وارد ایران شد. این روزها صنعت چاپ کتاب ایران کتاب‌های بسیار متنوعی را وارد بازار کرده و هر شخص با توجه به روحیات خود می‌تواند انواع کتاب را خریداری و مطالعه کند. فرهنگ چاپ کتاب در ایران بسیار پیچیده است و به مرور زمان یک روز را با نام روز ملی صنعت چاپ در کشور نامگذاری کرده‌اند. برای اطلاع بیشتر درباره فرهنگ و تاریخچه چاپ کتاب در ایران با ما همراه شوید.
آغاز صنعت چاپ در ایران
برخی از افراد تصور می‌کنند که آغاز صنعت چاپ کتاب در ایران به دوره ایلخانان باز می‌گردد. برخی افراد نیز می‌گویند که یهودیان فارسی باعث ایجاد فرهنگ چاپ کتاب در ایران شده‌اند. در سال ۱۳۳۹ قمری در هلند اولین چاپخانه فارسی تاسیس شد. در این چاپخانه ۳ کتاب به زبان و خط فارسی به چاپ رسید که در زمینه تبلیغ مسیحیت بودند. در سال ۱۶۳۸ در کشور ما کتاب زبور داوود به زبان و خط ارمنی در اصفهان به چاپ رسید. این کتاب توسط ارمنی‌ها با ۵۷۲ صفحه چاپ شد. پس می‌توانیم بگوییم صنعت چاپ در کشور ما در سال ۱۶۳۸ آغاز شد.
سیر تحول صنعت چاپ
چاپ در کشور ما سیر تحول عظیمی دارد. در دوره صفویان تشویق بسیار زیادی برای چاپ کتاب توسط شاهان صفوی انجام می‌شد. از آنجایی که ارمنی‌ها پیش از سایر اقوام ایرانی چاپخانه‌ای را در ایران تاسیس کردند توانستند منابع مسیحیت را چاپ و در اختیار مردم قرار دهند. پس از اینکه ارمنیان به جلفای اصفهان که اولین چاپخانه در آن وجود داشت رفتند، کار چاپ در آن مکان آغاز شد. در زمان صفوی افراد زیادی با چاپ کتاب آشنا شدند.
علاوه بر چاپ کتاب چاپ،روزخوان روزنامه نیز در دوره عباس میرزای قاجار آغاز شد. فردی با نام آقا زین الدین تبریزی در سال ۱۲۳۳ برای حمایت از عباس میرزای قاجار یک چاپخانه را در تبریز ایجاد کرد و در آن کتاب فتح‌نامه که مربوط به جنگ‌های بین ایران و روس بود را به چاپ رساند. چاپ این کتاب در سال ۱۲۳۴ در کشور انجام شد. اولین کتاب‌هایی که در ایران به چاپ می‌رسید مربوط به دولت بود و بیشتر در حوزه‌های تاریخی و دینی نوشته می‌شد. هفا سال بعد از تاسیس اولیه چاپخانه در کشور ما فتحعلی شاه، میرزا زین العابدین را به تهران فراخواند و تاسیس یک چاپخانه در شهر تهران نیز انجام شد.
صنعت چاپ کتاب ایران
یکی از عواملی که تاثیر زیادی در سیر تحول صنعت چاپ کتاب در ایران گذاشت تاسیس مدرسه دارالفنون بود. این مکان برای انتشار کتاب‌های درسی مکان بسیار مناسبی بود و استادان دارالفنون منابع درسی را به دانش آموزان می‌دادند. در سال ۱۲۶۸ یک چاپخانه کوچک دارالفنون با نام دارالطباعهتاسیس شد تا سال ۱۳۰۰ در این چاپخانه نزدیک به ۴۰ کتاب درسی چاپ شد. اولین چاپخانه دولتی در ایران در دوره ناصرالدین شاه تاسیس شد که در این دوران گرایش مردم بیشتر خواندن مطالب سیاسی و اجتماعی بود و به همین دلیل در این چاپخانه انواع کتاب و روزنامه در این زمینه چاپ می‌شد.
برای چاپ اعلامیه‌های پنهانی در این مکان از چاپ ژلاتینی استفاده می‌شد. پس از گذشت زمان چاپخانه مجلس شورای ملی تاسیس شد که به بزرگترین چاپخانه ایران تبدیل شد. در سال ۱۳۰۷ با تاسیس دانشگاه تهران و نهادهای جدید آموزشی دیگر مطالب مفیدتری به چاپ می‌رسید. در این زمان چندین چاپخانه دولتی مانند چاپخانه ارتش، چاپخانه بانک ملی، چاپخانه دخانیات و چاپخانه راه آهن نیز که در زمینه چاپ فعالیت زیادی داشتند تاسیس شدند.
چاپ مطبوعات در زمان رضا شاه کاهش پیدا کرد پس از سقوط این فرد مجدداًچاپخانه‌ها دست به چاپ‌های بسیار زیادی زدند. در سال ۱۳۴۰ چاپ‌های افست نیز وارد صنعت چاپ شد و در دهه ۱۳۴۰ صنعت چاپ کتاب در کشور ایران گسترش پیدا کرد.
تحول صنعت چاپ کتاب در زمان انقلاب اسلامی
تحول صنعت چاپ در کشور ما به زمان انقلاب اسلامی نیز باز می‌گردد. در سال‌های آخر و در دهه ۱۳۵۰ تجهیزات جدیدی در صنعت چاپ وارد کشور ما شد که باعث افزایش منابع چاپی گردید. در سال ۱۳۶۷ و جریان انقلاب اسلامی، چاپخانه به عنوان یکی از مهمترین کانون‌های فعالیت مردم انقلابی شناخته می‌شد. بیشتر از ۳۵۰ روزنامه از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۵۹ بر ضد حکومت پهلوی به چاپ رسید. پس از انقلاب اسلامی نیز چاپک تاب افزایش پیدا کرد. پس از انقلاب اسلامی آموزش‌ها هم گسترش پیدا کردن. در این زمان تجهیزات بسیار زیادی وارد کشور ما شد و استفاده از رایانه و دستگاه‌های جدید رواج پیدا کرد. توسعه دانشگاه‌ها و آموزش عالی و همچنین گسترش نهضت سوادآموزی پس از انقلاب اسلامی وارد تاریخ و تحول صنعت چاپ شد.
پیدایش چاپ تصویری در ایران
به مرور زمان چاپ تصویری نیز در ایران آغاز شد. در زمان محمد شاه نخستین کتاب با چاپ مصور با نام لیلی و مجنون در سال ۱۲۵۹ به چاپ رسید. چهار تصویر در چهار صفحه از این کتاب وجود داشت که با مرکب ترسیم شدند و آنها را با دست رنگ کردند. با گذشت زمان و در سال ۱۲۶۴ کتابی با نام دیوان فضولی بغدادی با ۲۰ تصویر به چاپ رسید. با گذشت زمان روضه‌المجاهدین با ۸ تصویر و روزنامه شرف با تصاویر مختلف در سال ۱۳۰۰ و ۱۳۰۹ چاپ شدند.
هرچه زمان می‌گذشت پیشرفت زیادی در صنعت چاپ ایجاد می‌شد و روزنامه‌ها با کیفیت بالاتر و تصاویر بیشتر چاپ می‌شدند. اولین نفری که چاپ تصویری را یاد گرفت آقا میرزا عبدالمطلب نقاش باشی اصفهانی بود. این فرد که به خارج از کشور فرستاده شده بود توانست با هوش بسیار بالای خود چاپ را به خوبی یاد بگیرد و در کشور ما برای چاپ مصور استفاده کند.
تحول صنعت چاپ درشهرستان‌های ایران
سال ۱۲۴۰ همه چاپخانه‌ها بیشتر در شهر تبریز بودند و با گذشت زمان چاپخانه‌ها در شهرهای دیگر ایران نیز دایر شدند. در شهر تهران توسط زین العابدین شاگردانی تربیت شدند که صنعت چاپ را یاد گرفتند و توانستند در شهرهای مختلف دیگر نیز به فعالیت بپردازند. به جز شهرهای تبریز و تهران صنعت چاپ در شهرهایی مانند اصفهان و شیراز هم رواج پیدا کرد. در سال ۱۲۶۰ با استفاده از چاپ سنگی کتاب‌های مختلفی به چاپ رسید. در سال ۱۲۵۴ نیز در شهر شیراز فعالیت‌های زیادی برای چاپ ایجاد شد با گذشت زمان چاپخانه‌های مختلف در شهرهایی مانند کرمانشاه، همدان، خوی، اردبیل، رشت، اهواز، زنجان، کرمان، ساری و… تشکیل شدند.
به مرور زمان صنعت چاپ در کشور ما اهمیت بسیار بالایی پیدا کرد و به همین دلیل روز ۱۱ شهریور با نام روز ملی صنعت چاپ در ایران شناخته شد. این کار در سال ۱۳۸۲ و با تلاش اسدالله جامی انجام شد که مدیر کل وقت دفتر امور وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی بود. در این زمان این فرد این درخواست را از شورای فرهنگ عمومی درخواست کرد و ۱۱ شهریور به عنوان روز ملی چاپ در کشور ما شناخته شد.
سخن پایانی
همانطور که در این مطلب توضیح دادیم صنعت چاپ در کشور ما تحول عظیمی داشته و به مرور زمان چاپخانه‌های مختلفی درکشور تاسیس شد. در ابتدا تصاویری در کتاب‌ها و روزنامه‌هایی که چاپ می‌شد وجود نداشت اما با گذشت زمان پیشرفت و فناوری باعث شد که تصاویر هم در صنعت چاپ وارد شود. در ابتدا چاپخانه‌ها در شهرهای اصفهان، تبریز و تهران تاسیس شدند و با گذشت زمان به دلیل طرفداران بسیار زیاد کتاب و روزنامه در شهرهای زیادی چاپخانه‌ها با کیفیت بالا تاسیس شدند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه با ما تماس بگیرید تا همکاران ما اطلاعات لازم را در اختیار شما قرار دهند.
بدون دیدگاه