فسخ قرارداد به معنای لغو، منحل کردن یا شکستن قرارداد بین دو یا چند طرف است. این اقدام ممکن است به دلیل توافق طرفین، تخلف یکی از طرفین از شرایط تعیین شده در قرارداد، یا براساس شرایط خاصی که در خود قرارداد مشخص شده، انجام شود. مفهوم حق فسخ یا خیار فسخ نیز به اختیار طرفین برای لغو قرارداد اشاره دارد.فسخ قرارداد میتواند به صورت دوطرفه یا یک‌طرفه صورت بگیرد. در فسخ قرارداد دوطرفه، هر دو طرف با آگاهی و اتفاق نظر به توافق میرسند که قرارداد را لغو کنند. در حالی که در فسخ یک‌طرفه، یکی از طرفین تصمیم به فسخ عقد گرفته و قرارداد را لغو میکند.
به طور خلاصه، فسخ قرارداد یک اقدام حقوقی است که بر اساس آن، طرفین معامله یا شخص سوم، مشروط به شرایط خاص، این اجازه را دارند که قرارداد را به‌صورت متفاوتی نسبت به تعهدات اولیه لغو کنند.
منظور از فسخ قرارداد چیست ؟!
به صورت کلی فسخ قرارداد به دو روش ممکن است. این فسخ گاهی با توافق طرفین و گاهی به وسیله حکم مستقیم قانون انجام می شود. قانون در برخی موارد برای جلوگیری از ضرری که ناخواسته توسط قرارداد به یکی از دو طرف معامله وارد میشود، به صورت مستقیم به آن شخص این اجازه را می دهد تا بتواند با انجام فسخ قرارداد از ضرر پیش رو جلوگیری کند. ( مشخصات چاپ فاکتور رسمی دارایی )
فسخ قرارداد در چند صورت اتفاق می افتد؟
فسخ قرارداد، به دو روش اصلی و بر مبنای دو اصل مختلف اتفاق میافتد. این دو روش شامل فسخ بر مبنای توافق طرفین و فسخ بر مبنای حکم مستقیم قانون است.
فسخ قرارداد برمبنای توافق طرفین
در این حالت، طرفین قرارداد معمولاً شرایط فسخ را در متن قرارداد ذکر میکنند. این شرایط می‌توانند بر اساس ماهیت و نوع قرارداد مختلف باشند. به عبارت دیگر، هر دو طرف می‌توانند به طور کامل یا جزئی حق فسخ را در قرارداد در نظر بگیرند. همچنین، طرفین ممکن است این حق را به شخص ثالثی انتقال دهند که در صورت وقوع شرایط معین، از حق فسخ استفاده کند.
فسخ قرارداد برمبنای حکم مستقیم قانون
در مواقعی که یکی از طرفین معامله به صورت ناخواسته و بدون توافق قبلی ضرری ببیند، قانون حق فسخ را تعیین میکند. این اصل به منظور حفظ حقوق و عدالت در قراردادها و در مواجهه با شرایط ناپسند برای یکی از طرفین اجرا میشود. در این حالت، حق فسخ توسط قانون اعمال شده و طرف متضرر میتواند از این حق برای حفظ حقوق خود بهره‌مند شود.
به طور کلی، فسخ قرارداد به منظور حفظ حقوق طرفین و ایجاد اعتبار و انصاف در معاملات، به دو روش مختلف و در دو مبنای توافق و قانون اتفاق میافتد.
در چه شرایطی می توانیم یک معامله را فسخ کنیم؟
طبق ماده ۳۹۶ قانون مدنی خریدار یا فروشنده می‌توانند تحت شرایط خاصی که در زیر آورده شده است، یک معامله غیر قابل فسخ را فسخ کند و از بین ببرد.
- اختیار فسخ معامله حیوان : هنگامی که حیوانات را مورد معامله قرار می دهیم به عنوان مثال مثلاً اگر فروشنده یک گله گوسفند را بفروشد و خریدار در قبال آن پولی پرداخت کند، بعد از سه روز از معامله خریدار حق فسخ معامله دارد.
- اختیار فسخ مجلس : زمانی که دو نفر معامله ای انجام می دهند، تا زمانی که آن دو نفر از هم جدا نشده باشند، اجازه فسخ قرارداد را دارند.
- اختیار فسخ شرط : اگر در طی قراردادی طرفین معامله اختیار فسخ معامله را برای خریدار یا فروشنده در قرارداد ذکر کنند، در صورتی که مشکلی مانند خلاف عمل به وعده به وجود بیاید، هر کدام از طرفین می توانند قرارداد را فسخ کند.
- اختیار فسخ تاخیر ثمن : تصور کنید شما می‌خواهید یک خودرو کارکرده را بفروشید و در مقابل مبلغی را از خریدار دریافت کنید اما زمان دقیقی برای دریافت پول و دادن خودرو به خریدار تعیین نشده باشد. در این صورت اگر سه روز از تاریخ قرارداد بگذرد و هنوز خریدار مبلغ توافق شده بابت خودرو را به فروشنده نداده باشد، فروشنده حق فسخ معامله را دارد.
- اختیار فسخ رویت و تخلف وصف : اگر در معامله ای طرفین بدون اینکه وسیله یا مال معامله شده را دیده باشند و از روی توصیفات آن را معامله کرده باشند و بعدا مشخص شود که طبق آن تعریف و وصف وسیله ای وجود ندارد، هر دو طرف حق دارند معامله را فسخ کنند.
- اختیار فسخ عیب : اگر در هنگام معامله یک وسیه ایرادی وجود داشته باشد و طرف مقابل از آن بی اطلاع باشد، فردی که مال و یا وسیله معیوب را دریافت کرده است قابلیت فسخ معامله را دارد.
- اختیار فسخ تدلیس: زمانی که یک فروشنده یا خریدار مال خود را بهتر از آن چیزی که هست نشان می دهد و طوری رفتار می کند که قیمت مال بیشتر به نظر بیاید، خریدار می تواند معامله را به هم بزند.
- اختیار فسخ شرکت : اگر در معامله ای مشخص شود که مقداری از مال فروخته شده متعلق به شخص دیگری است و آن شخص راضی به معامله نشود، خریدار میتواند معامله را به هم بزنم و پول خود را از فروشنده پس بگیرد.
- اختیار فسخ تخلف شرط : گاهی اوقات در بعضی از معاملات شرطی آورده می شود که در صورت اینکه یکی از طرفین از آن شرط در جهت تخلف استفاده کند، طرف دیگر حق فسخ معامله را دارد.
انواع روشهای فسخ قرارداد یا خیارات
فسخ قرارداد به روشهای مختلفی صورت میگیرد. این روشها عبارتند از:
خیار مجلس
طبق (ماده 307 قانون مدنی) در این حالت،طرفین تا زمانی که از مجلس (محل انجام معامله) خارج نشده‌اند، حق پشیمانی و فسخ قرارداد دارند. حتی اگر معامله و تحویل مال انجام شده باشد.
خیار حیوان
اگر مورد معامله بین طرفین، حیوان زنده باشد، خریدار تا سه روز بعد از انجام معامله، میتواند بدون نیاز به توضیح یا دلیل خاصی، معامله را فسخ کند. البته این خیار فسخ فقط برای خریدار حیوان زنده است.
خیار شرط
گاهی ممکن است در قرارداد، شرایط خاصی درج شود که یکی از طرفین یا حتی شخص ثالث را مجاز به فسخ معامله کند. در تعبیر حقوقی به این شرایط، خیار شرط نیز گفته میشود. حق فسخ طرفین یا همان خیار شرط، باید مدت خاصی داشته باشد؛ در غیر این صورت هم شرط و هم عقد باطل خواهد شد.
خیار تاخیر ثمن
اگر در قرارداد زمان مشخصی برای تسلیم مال در نظر گرفته نشده باشد و فروشنده تا سه روز پس از موعد، مال را تحویل ندهد، مشتری میتواند قرارداد را فسخ کند.
خیار رویت و تخلف وصف
اگر مشتری مورد معامله را پیش از دیدن آن و بر اساس توصیف فروشنده خریده باشد و پس از دیدن، با توصیف مطابقت نداشته باشد، این حق را دارد که قرارداد را فسخ کند.
خیار غبن
اگر یکی از طرفین در معامله غبن فاحش داشته باشد، اجازه فسخ قرارداد را دارد. غبن فاحش به معنای فریب به نحوی است که باعث ناعدالتی و ایجاد تعادل ناصحیح در معامله میشود.
خیار عیب
اگر خریدار بعد از معامله متوجه معیوب بودن مبیع شود، میتواند معامله را فسخ کند. همچنین این حق را دارد که از فروشنده بخواهد تا شرایط را اصلاح کند یا درخواست ارش (تفاوت قیمت معیوب و صحیح) نماید.
خیار تدلیس
اگر یکی از طرفین در معامله متوجه تدلیس (فریب) شود، مختار به فسخ قرارداد است. همچنین این حق را دارد که از فرد تدلیس‌کننده درخواست خسارت کند.
خیار تبعض صفقه
اگر بخشی از معامله از نظر حقوقی باطل باشد، طرف معامله میتواند بخش باطل را فسخ کرده یا اقدام به تصحیح این قسمت از معامله کند.
خیار تخلف شرط
خیار تخلف از شرط یکی از راه‌های قانونی فسخ قرارداد است. این حق به مشروطٌ له اعطا میشود تا در صورتی که طرف‌های معامله یا یکی از آنها در حین انجام معامله از شرایط تعیین‌شده در شرط معامله تخلف کنند، مشروطٌ له فرصت فسخ قرارداد را داشته باشد. به‌عبارت دیگر، اگر یکی از طرفین وظیفه اجرای یک عمل را به‌صورت فعلی یا با داشتن یک صفت، مشخص نکند یا نتیجه مورد انتظار حاصل نشود، مشروطٌ له مجاز به فسخ قرارداد است. این حق حتی در صورتی که اجرای شرط به‌صورت صریح در قرارداد ذکر نشده باشد، برای مشروطٌ له وجود دارد.
نکته: خیار تخلف شرط، با خیار شرط تفاوت دارد که در آن، مشروطٌ له بدون نیاز به دلیل خاصی میتواند قرارداد را فسخ کند، درحالی‌که در خیار تخلف از شرط، وجود شرط ضمن عقد و تخلف از آن ضروری است.
استفاده از مشاور در هنگام فسخ قرارداد چه کمکی می کند؟
بیشتر افراد در هنگام فسخ قرارداد از هیچ مشاوری کمک نمی گیرند و همین موضوع باعث میشود که آن ها آسیب ها و ضرر های جدی در هنگام فسخ قرارداد ببینند. بهتر است برای فسخ هرگونه قراردادی حتی آن هایی که در ابتدا بسیار ساده به نظر می رسند از یک مشاوره ماهر در این زمینه استفاده کنید. زیرا ممکن است فسخ قرارداد در طولانی مدت بسیار پیچیده شود و کار به دادگاه و جایگاه حقوقی برسد. اما اگر شما در ابتدا با یک فرد مشاور مشورت کنید، نیازی نیست تا درگیر این گونه مسائل شوید. زیرا ممکن است بسیاری از طرفین قرارداد اطلاعات کاملی از قوانین نداشته باشند و در حین فسخ قرارداد تصمیم به کارهایی بزنند که به نفع آن ها نیست.
در چه شرایطی فسخ قرارداد مقدور نمی باشد؟
- درصورتی که خریدار دار از مشکلات و ایرادات وسیله یا مال مورد معامله با خبر باشد، امکان فسخ قرارداد وجود ندارد.
- در صورتی که هنگام معامله شرط عدم بازپس دادن مال ثبت شود، امکان فسخ آن معامله وجود نخواهد داشت.
- اگر مشتری از عیوب موجود در معامله باخبر باشد و قرارداد را امضا کند، دیگر نمی تواند آن قرارداد را فسخ کند.
مراحل فسخ قرارداد
فرآیند فسخ قرارداد ممکن است به دو روش مختلف و با مراحل متفاوت اجرا شود:
فسخ قرارداد با اعلام مشروط له
در این روش، طرف فسخ‌کننده به وضوح اعلام میکند که تصمیم به فسخ قرارداد گرفته است. این فسخ قرارداد معمولاً با پذیرش طرف مقابل صورت میگیرد و به سادگی و بدون اختلاف و کمترین تبعات، به اجرا در میآید. طرفین معامله با مدیریت مستقیم روابط خود این مرحله را پشت سر می‌گذارند و نیازی به مراجعه به دادگاه ندارند.
فسخ قرارداد با انکار حق فسخ توسط یکی از طرفین
در صورت اعلام حق فسخ توسط یکی از طرفین قرارداد، و انکار آن توسط طرف دیگر، اعمال‌کننده حق فسخ یا مدعی وجود حق فسخ، میتواند به دادگاه مراجعه کند و ادعای خود را اثبات نماید. لازم است قبل از هر اقدام، اعلام فسخ را با یک روش غیر قابل انکار، مثل ارسال اظهارنامه، اثبات کنید.
به این ترتیب، مراحل فسخ قرارداد به روش اجرایی که طرفان انتخاب میکنند، بستگی دارد. روش فسخ قرار داد تاثیر بسزایی بر نتیجه ویژه هر قرارداد می‌گذارد.
سخن پایانی
مجموعه دفتر فنی مرسدس یکی از شرکتهای معتبر در تهران است که طی 20 سال تجربه در حوزه چاپ دیجیتال و امور مشابه، توانسته به جایگاه بالایی برسد و اعتماد مشتریان را بدست آورد. چاپ فاکتور رسمی یکی از خدمات مهمی است که در این دفتر ارائه میگردد. چنانچه برای کسب و کار و معاملات خود به یک فاکتور رسمی سفارشی نیاز دارید، میتوانید با ما تماس بگیرید و طرح مورد نظر خود را اعلام کنید. مجموعه ما در زمان کوتاهی سفارش شما را آماده و تحویل میدهد.
سوالات متداول
فسخ قرارداد چیست؟
فسخ قرارداد به معنای لغو یا منحل کردن یک توافق حقوقی است. به طور کلی طرفین یا شخص سوم در معامله، این حق را دارندکه در شرایط خاص، قرارداد را لغو نمایند.
فسخ قرارداد چه زمانی اتفاق میافتد؟
قرارداد ممکن است براساس توافق طرفین یا با اعمال حق فسخ موجود در قانون فسخ شود. همچنین، وجود تخلف، عدم اجرای تعهدات، یا وقوع شرایط خاص میتواند منجربه فسخ قرارداد شود.
روشهای فسخ قرارداد چگونه است؟
- طرفین معامله با یکدیگر به توافق میرسند و بدون هیچ شکایت و ادعایی، قرارداد را فسخ میکنند.
- در حالت دیگر، یکی از طرفین معامله تصمیم به فسخ گرفته و برای طرف معامله اظهارنامه رسمی ارسال میکند.
بدون دیدگاه